Zanim islam ukształtował się w pełni jako religia, system prawny i jako wszechobejmująca ideologia, zanim rozpowszechnił się i umocnił wśród różnych ludów, głównie na obszarach Azji i Afryki, stając się religią uniwersalną — pojawił się, najpierw w swojej skromnej postaci na pustynnej Arabii, wśród „synów pustyni” -i- Beduinów, jako ich religia i ideologia. Arabia jest więc kolebką islamu. Prorok islamu, Muhammad, był Arabem, głosił swoje posłannictwo w języku arabskim i kierował je przede wszystkim do swoich współrodaków — Arabów.Wyrastał więc islam w specyficznych warunkach geograficznych, społecznych i osobliwej atmosferze duchowej. To środowisko geograficzne i ludzkie wy­warło bardzo istotny wpływ na charakter i ducha no­wej religii. Groźna pustynia, trudne warunki życia, grożące na każdym kroku niebezpieczeństwa, to wszystko kształtowało charakter i szlachetne trady­cje dawnych Arabów-Beduinów, a ten swoisty po­wiew pustyni daje się silnie odczuć w licznych werse­tach Koranu. Prorok Muhammad był Arabem z krwi i kości, „synem pustyni” pielęgnującym tradycje da­wnych przodków, znającym też dobrze potrzeby, pra­gnienia i marzenia swoich współrodaków, co również znalazło swoje odbicie w wielu wersetach głoszonej przez niego świętej Księgi islamu — Koranie.Dla lepszego zrozumienia życia i działalności pro­roka Muhammada, jak i ducha głoszonej przez niego religii objawionej mu — według wiary wyznawców islamu — przez Boga-Allaha, a której esencja została zawarta w Koranie, należy przyjrzeć się dawnej Ara­bii i jej mieszkańcom, ich organizacji społeczno-poli­tycznej, jak i atmosferze duchowo-religijnej, jaka pa­nowała w poszczególnych regionach Półwyspu Arab­skiego w VI i na początku VII w.Półwysep Arabski, ojczyzna Arabów, był prawie całkiem odizolowany przez naturę od dawnego świa­ta cywilizacji: część północną tego obszaru zamykają pustynie, a z trzech stron oblewają go morza. Stąd też sami Arabowie nazywali swoją ojczyznę „Wyspą Arabów” — Dżazirat al-Arab.Arabowie stanowią wielką gałąź ludów semickich. Lud arabski przez wiele wieków prowadził swój, przeważnie koczowniczy tryb życia, był dumny ze swego pochodzenia, swej ojczyzny, swoich zwyczajów i tradycji.Rozległy obszar Półwyspu Arabskiego — około 3 milionów km 2 — to przeważnie pustynie, częściowo stepy i kamieniste wyżyny, które niekiedy przecho­dzą w dość wysokie góry, jak np. w Jemenie. Znacz­ną część południowej Arabii zajmuje wielka i niedo­stępna dawniej pustynia Ar-Rub al-Chali, jeszcze dalej na południe od niej, jak i od strony wschodniej i zachodniej, są górzyste krainy: Jemen, Hadramaut, Oman. Natomiast w części północnej Półwyspu Arab­skiego znajduje się wielka wyżyna Nadżd — dziś główna prowincja Arabii Saudyjskiej — obszar za­mieszkiwany od dawna przez najbardziej typowych rdzennych Arabów-Beduinów, a dalej ku północy ciągną się pustynie: Nafud, Dahna i Pustynia Sy­ryjska. Na zachodzie ciągnie się znaczne pasmo gór­skie, z północy na południe aż do Jemenu, gdzie górysięgają ponad 3 tysiące metrów. Tylko nadbrzeżny pas nad Morzem Czerwonym, zwany Tihama, posia­da grunt nadający się pod uprawę zbóż czy różnych krzewów i drzew. Również na pohidniu i wschodzie półwyspu spotyka się skrawki ziemi uprawnej.Tak więc cały Półwysep Arabski możemy podzielić na pewne wyodrębniające się regiony, które też mia­ły niekiedy swoją przeszłość historyczną i cywiliza­cyjną. Scharakteryzujemy pokrótce niektóre z nich.Arabia Zachodnia obejmuje dwa znaczne, sławne w historii regiony: Al-Hidżaz i Jemen.Jemen, „kraj strony prawej”, „kraj szczęśliwy” — Arabia Felix — był znany od dawna z bogactwa i uro­dzajności. Jemen jest co prawda krainą górzystą, po­siada jednak klimat sprzyjający wegetacji roślinnej; jest tam stosunkowo sporo opadów. Uprawiano tam od dawnych czasów pszenicę i jęczmień; na zboczach pagórków i wzgórz winną latorośl, drzewa figowe, morele, granaty. W Jemenie uprawiana była sław­na kawa-mokka. Wiadomo z historii, iż Jemen miał od dawna wysoko rozwiniętą cywilizację, były tam różne organizmy państwowe, o czym jeszcze dalej wspomnimy. Przed samym pojawieniem się islamu kraj ten był znany jako Himjar, od ludu i królestwa Himjarytów; utrzymywał ożywione stosunki handlo­we ze światem rzymskim wiele wieków przed wy­stąpieniem Proroka. Liczne ruiny dawnych wspania­łych budowli świadczą o wielkiej przeszłości histo­rycznej tego kraju, którego stolicą była (i jest dzisiaj) Sana.Południowa strona Arabii, „wybrzeże kadzidła”, to Hadramaut, kraina górzysta poprzecinana dolinami, otoczona pustyniami. I tam kiedyś kwitła wysoka cy­wilizacja, o czym świadczą liczne dawne ruiny. Na wschodzie sąsiaduje z Hadramautem znana też od da­wna kraina — Mahra, słynna ze swoich rączych wiel­błądów zwanych mehari.Na południowym wschodzie półwyspu znajduje się również górzysty kraj — Oman, dość urodzajny i po­siadający od dawna ożywione porty morskie, skąd wypływali piloci arabscy daleko na wschód i wsławili imię Arabów w historii żeglarstwa.Na północ, wzdłuż Zatoki Perskiej (Arabowie na-zywają ją Zatoką Arabską) ciągnie się nizina Al-Ha-sa, w średniowieczu nazywana Al-Bahrajn, stano-wiąca jedną całość z archipelagiem wysp Al-Bahrajn(dziś Bahrajn obejmuje tylko wyspy i jest niezależ-nym państewkiem arabskim, bogatym w naftę, zaśAl-Hasa stanowi prowincję Arabii Saudyjskiej). Al–Hasa (względnie Bahrajn) był krajem sławnym z po-ławiaczy pereł i piratów, a ponadto bogatym w pal-my daktylowe. Wszystkie pustynie oddzielają tę żyzną i bogatą krainę od Arabii Zachodniej: na południu Ad-Dahna, a na północy Nafud. Wielka pustynia Ad-Dahna nie posiada ani jednej rzeczki czy stałego strumienia wo­dy, a tylko w okresie zimy padają tam obfite deszcze, które powodują nagłe pojawienie się bujnej roślin­ności. Wtedy to Beduini wędrują ze swoimi stadami w kierunku zielonych okolic i zatrzymują się tam przez trzy-cztery miesiące, dopóki palące słońce zno­wu nie wypędzi ich na skraj pustyni. Trzody ich, wielbłądy i owce, żywią się soczystą zielenią, groma­dząc zapasy na chude dni. Na północ od Nadżdu, cen­tralnej wyżyny Arabii przeciętej „doliną” rzeki Wadi > Rumma, w której tu i ówdzie pojawia się woda — roz­ciąga się pustynia Nafud, zupełnie podobna swoim charakterem do pustyni Ad-Dahna. W okresie pory deszczowej różowe jej piaski pokrywają się zielenią. Jeszcze dalej na północ sąsiaduje z nią Pustynia Sy­ryjska, poprzecinana bruzdami pochodzącymi od stru-mieni wód deszczowych; ciągnie się ona aż do Eufratu w Iraku.Nadżd to rozległa wyżyna względnie płaskowzgórze, stanowiąca centralną część Arabii. Na południu i na północy leżą całkiem pustynne obszary: na połu-niu pustynia Ar-Rub al-Chali, a na północy pustynia Nafud. Nadżd jest krajem znanym ze swego suchego, lecz zdrowego i wzmacniającego klimatu. Był on za­wsze sławny z dzielnych, szlachetnych Beduinów, jak również ze szlachetnej rasy koni arabskich. Na tym to obszarze przede wszystkim rozwinął się i ukształto­wał w niemal doskonałej formie piękny i bogaty język arabski, język poezji staroarabskiej, sławnych kasyd beduińskich, jak również język Koranu.Na końcu tej charakterystyki poszczególnych re­gionów Półwyspu Arabskiego, wypada powiedzieć kilka słów o Al-Hidżazie, z uwagi na jego ogromne znaczenie dla powstania i rozwoju islamu. Al-Hidżaz był krajem ojczystym Proroka, w Al-Hidżazie znala­zły się dwa święte miasta islamu — Mekka i Medyna.

Comments

comments